Blog

“Başarılı bir general olmanın yanı sıra Kiros, aynı zamanda başarılı bir yönetici olduğunu da kanıtladı; yardımsever doğası ve cömertliği ile tanınıyordu.” diyor Daryaee. Kiros, fethettiği milletlere merhamet göstermesi ve diğer antik yöneticilerin çoğu gibi kendi kültürünü benimsemeleri için onları zorlamak yerine geleneklerini, dinlerini ve haklarını korumalarına izin vermesiyle ünlüydü. Örneğin İbranice kitaplar olan Yeşaya ve Ezra Kitaplarında Kiros, bir kurtarıcı olarak saygı görüyor ve Yahudileri Babillilerden kurtararak Kudüs’te İkinci Tapınak’ı yeniden inşa etmelerini sağlaması bakımından sorumlu görülüyor.

Daryaee, “Bu adalet ve merhamet duygusu, Kiros’un çocukluk tecrübelerinden ve büyüdüğü yerden kaynaklanmış olabilir.” diye belirtiyor. “Kiros, Anshan şehrinde çok kültürlü bir ortamda büyümüştü. Bu farklı dinlerin, kültürlerin ve dillerin hepsine aşinaydı. Bu durum ona insanlarla nasıl başa çıkılacağını öğretti.”

“Kiros, muazzam bir imparatorluğa başarılı bir şekilde hükmetmek isteyen bir yöneticinin belli bir seviyede cömert ve anlayışlı olması gerektiğini fark etmişti. Persler, Asur ve Babil İmparatorluklarından korkutma ve yıldırmanın uzun vadeli stratejilerde işe yaramadığını öğrenmişlerdi. Bunun yerine Persler, ‘birçok insan’ anlamına gelen ‘vispadana’ konseptini takip ediyorlardı.” Vispadana yalnızca bir imparatorluğun birçok farklı kültürden meydana geldiğinin değil, aynı zamanda bu kültürlerin -insanlarının farklı becerileri ve kapasiteleri barındırması bakımından- aslında impatorluk için faydalı olduğunun da kabul edilmesidir.

“Perslerden önceki imparatorluk olan Asur İmparatorluğu ile karşılaştırdığımızda Kiros’un büyük bir fatih olarak betimlendiğini görüyoruz.” diyor Daryaee. “Fakat Persepolis’teki kraliyet oymalarına baktığımızda işlerin nasıl yürümesi gerektiği hakkında tamamıyla farklı bir algı görüyoruz.”

Akhamenid İmparatorluğu’nun antik başkenti olan ve günümüzde İran’ın Şiraz kenti yakınlarında yer alan Persepolis’in bazı bölgeleri, UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak korunuyor. Persepolis’te bulunan bazı duvar resimleri, Pers kralını bir birleştici olarak tasvir ediyor. Birçok farklı milletin ve kültürün temsilcisi niteliğindeki tebaası, esirler ya da kurbanlar olarak tasvir edilmek yerine kralın etrafında minnettar pozlarda dizilmiş şekilde gösteriliyor. “Medler, Persler ve diğerleri gibi onun hakimiyeti altındaki halklar el ele tutuşuyor.” diyor Daryaee. “Bu, çok kültürlü ve çok dilli bir imparatorluğun göstergesi.”

Kiros’un oğlu II. Kambises, Antik Mısır’ı imparatorluğunun bir parçası haline getirdi fakat babasından daha az yetenekliydi. Mısır seferi sırasında yaşadığı bir kaza ile ilişkilendirilen ölümünden sonra Kambises’in küçük kardeşi Bardiya tahta çıktı. Fakat hükümdarlığı çok kısa sürdü çünkü kral olduktan hemen sonra, MÖ 522’de Darius adlı bir Pers soylusu tarafından suikaste uğradı; tahtın sonraki sahibi Darius oldu.

Akhamenid İmparatorluğu doruk noktasına Darius’un hükümdarlığı sırasında ulaştı. Darius Mısır fetihlerine daha da önem verdi ve Hindistan ile Trakya’nın bazı bölgelerini imparatorluk topraklarına kattı. Ayrıca imparatorluğun kanunnamesini yeniden düzenledi, birkaç devasa inşaat projesini başlattı, posta servisi oluşturdu ve Pers ağırlık, ölçü ve para birimi sistemini standartlaştırdı.

Pers – Yunan Savaşları

Yine Darius’un hükümdarlığı sırasında meşhur Pers-Yunan savaşları başladı. Bunlar, Atina ve Sparta başta olmak üzere bir dizi Yunan şehir devletinin Pers İmparatorluğu ile karşı karşıya geldiği savaşlardı. Savaşların ilk safhası, Anadolu’daki -Milet gibi- birkaç Yunan şehrinin Perslere başkaldırmasıyla başladı. Atina ve Eretria, ayaklanmayı destekledi fakat ayaklanma başarısızlıkla sonuçlandı. Buna karşılık olarak Darius, bu Yunan şehirlerini cezalandırmak için bir ordu gönderdi. Darius’un güçleri; Eretria şehrini yakıp yıktılar fakat MÖ 490’da, Maraton Muharebesi’nde, sayıca az olmalarına rağmen Pers güçlerine üstünlük sağlamayı başaran Atinalı hoplitler (ağır silahlı piyadeler) tarafından yenilgiye uğratıldılar.

Darius’un oğlu Serhas, babasının başlattığı savaşı devam ettirdi; MÖ 480’de muazzam bir savaş filosunu bir araya getirdi ve İkinci Pers-Yunan Savaşı olarak bilinen savaşta Yunanistan’ı istila etti. Fakat tıpkı ilk girişimdeki gibi bu istila da Pers yenilgisi ile sonuçlandı. Darius’un filosu, Salamis Deniz Muharebesi’nde Atinalılar tarafından yok edildi ve daha sonra karadaki kuvvetleri de Plataea Muharebesi’nde Sparta önderliğindeki müttefik Yunan şehirleri tarafından bozguna uğratıldı.

Pers İmparatorluğu’nun Sonu