Yıllardır dişi Neandertallerin genom dizilerinin çıkarılmasından sonra, araştırmacılar sonunda erkek bir Neandertal’in Y kromozunu da yakından inceleme şansını buldu. Araştırmacılar, Neandertallerin Y kromozomunun günümüzde yaşayan hiçbir modern insanın Y kromozomuna benzemediğini keşfetti. Bu da Neandertal erkeklerin ve modern insan kadınların, sağlıklı bir erkek çocuğa sahip olmakta zorlanmış olabileceği anlamına geliyor.

Cebelitarık’ta bulunan Neandertal çocuk rekonstrüksiyonu. (Görsel: Sebastien Plailly/Science Source)

Yapılan ilk Neandertal DNA’sı analizi, Neandertal ve modern insan türlerini birbirini ayrı tutan genetik faktörlere ışık tutuyor.

Stanford Üniversitesi’nden Fernando Mendez “Neandertal Y kromozomunun özelliklerini saptamak, Neandertal ve modern insan gibi iki farklı türe neden olan popülasyon ayrışmasını daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor. Ayrıca melez çocuklarda, arkaik ve modern gen çeşitleri arasındaki olası genetik etkileşimleri incelememize olanak sağlıyor” diyor.

İspanya’daki El Sidrón’da bulunan bir Neandertal erkeğinin Y kromozomunu analiz eden Mendez ve meslektaşları, diğer kanıtlara da uyan şekilde, Neandertal ve modern insanların yaklaşık 590.000 yıl önce birbirinden ayrıldığını ortaya koydu.

Nenadertal ve modern insanlar son 100.000 yılda birkaç kere çiftleşmiş olsa da, 49,000 yıl önce İspanya’daki El Sidrón mağarasında yaşamış bir erkek Neandertalin Y kromozomundaki DNA modern insanlara geçmemiş. Bu da bu soyun tükenmiş olduğunu gösteriyor.

Bu sonuç, DNA’larının %1-3’ünü atalarının Neandertallerle çiftleşmesindenden almış yaşayan Asya ve Avrupa popülasyonlarının Y kromozomundaki Neandertal DNA’sı eksikliğini ortaya çıkan araştırmalarla da örtüşüyor.

Bu durum, Homo sapiens dişilerinin ve Neandertal erkeklerinin tam olarak uyumlu olmadığını, ve Neandertal erkeklerinin sperm üretmekle ilgili sorunları olmuş olabileceğini düşündürüyor.

Yeni araştırma bunun nedeniyle ilgili bir ipucu ortaya çıkarıyor. El Sidron Neandertalinin bağışıklıkla ilgili üç geninde mutasyonlar vardı. Bu genlerden biri de (KDM5D geni), hamile kadınlarda bir bağışıklık reaksiyonuna yol açan antijenler üreten bir gendi. Bu da hamile kadınların, bu genleri taşıyan erkek fetüsleri reddetmesine ve düşük yapmasına neden oluyordu.

Yani Neandertal erkekler ve Homo sapiens kadınları uzun yıllar boyunca büyük ihtimalle birçok kez ilişkiye girmiş olsa da, pek fazla sağlıklı erkek bebek sahibi olmuş olamazlar.

Araştırmacılara göre bu durum da, bireyleri türler arasındaki melez ilişkilerden caydırıp vazgeçmiş, ve böylece türleri birbirinden ayrı kalmaya zorlamış olabilir.

Araştırmacılardan Bustamante “Mutasyonların fonksiyonel yanı, Y kromozomunun gen akışının önünde bir engel rolü oynamış olabileceğini düşündürüyor” diyor. Mendez ise “Fonksiyonel farklılıkların çoğunun, sperm üretimine dahil olan genlerle değil, bu genlerle ilişkili olması bizim için bir sürpriz oldu” diyor.

Araştırmacılar, melez bir Neandertal – modern insan türünün oluşmamasında, bu Y kromozomu mutasyonlarının rolünü kannıtlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söylüyor.

Araştırma Amerikan İnsan Genetiği Dergisi (The American Journal of Human Genetics)‘nde yayınlandı.

Science Mag, Ann Gibbons, 7 Nisan 2016

Cell Press, 7 Nisan 2016

Arkeofili.com