Blog
Faroe Adaları ve İzlanda’nın Farklı Viking Yerleşimcileri Vardı
Genetikçiler, MS 900 civarında Vikingler tarafından kolonileştirildiği bilinen Faroe Adaları’ndaki Y kromozom haplogruplarının dağılımını incelediler ve bunları günümüz İskandinavya’sındaki haplogrup dağılımlarıyla karşılaştırdılar.
Yaren Şener - www.arkeofili.com
Faroe adalarının erkekleri üzerinde yapılan genetik çalışma, adaları kolonileştiren Vikinglerin çeşitli kökenlerden geldiğini gösterdi.
Günümüzde Faroe Adaları’ndaki manzara. C: Ey?finn Magnussen
Genetikçiler, MS 900 civarında Vikingler tarafından kolonileştirildiği bilinen Faroe Adaları’ndaki Y kromozom haplogruplarının dağılımını incelediler ve bunları günümüz İskandinavya’sındaki haplogrup dağılımlarıyla karşılaştırdılar.
Araştırmacılar, yeni analiz yöntemleriyle, Faroe Adaları’ndaki haplotip dağılımının Norveç ve Danimarka ile en çok, İsveç ile ise daha az ölçüde benzer olduğunu, ancak İzlanda’daki dağılımdan farklılık gösterdiğini ortaya koydu. Bu bulgular, Faroe Adaları’na tüm İskandinavya’dan farklı coğrafi kökenlere ve genetik yapıya sahip bir grup Viking erkeğinin yerleştiğini, ancak bu grubun İzlanda’yı kolonize edenlerden farklı olduğunu gösterdi.
Antik Vikingler kesinlikle bir “seyahat tutkusu”na sahipti. Sekizinci yüzyılın sonları ile yaklaşık 1050 yılları arasında, uzun gemileriyle Atlantik boyunca Newfoundland, Labrador ve Grönland’a kadar gittiler ve Akdeniz ile Avrasya kıtasını keşfettiler.
Vikinglerin yerleştiği bilinen yerler arasında Kuzey Atlantik’te 18 adadan oluşan bir takımada olan Faroe Adaları da vardı. Muhtemelen buraya yerleşen ilk insanlar onlar değildi: Arkeologlar bu adaların yaklaşık MS 300’den beri, muhtemelen Kelt rahipler veya Britanya Adaları’ndan gelen diğerleri tarafından iskan edildiğine dair kanıtlar buldular. Ancak yaklaşık 1200 yılında yazılmış Færeyinga Sagası, Viking şefi Grímur Kamban’ın 872 ile 930 yılları arasında Faroe Adaları’na yerleştiğini anlatıyor.
Peki Grímur ve takipçileri İskandinavya’nın neresinden geldi?
Kentucky’deki Louisville Üniversitesi’nden Dr. Christopher Tillquist, “Burada, Faroe Adaları’nın çeşitli erkek yerleşimciler tarafından sömürgeleştirildiğine dair güçlü kanıtlar sağlıyoruz” diyor.
Tillquist’in ortak yazarları arasında Wyoming Üniversitesi’nden Dr. Allison Mann ve Faroe Adaları Üniversitesi’nden Dr. Ey?finn Magnussen yer alıyor.
Bilim insanları, Bor?oy, Streymoy ve Su?uroy adalarından 139 Faroe erkeğinin Y kromozomundaki 12 “kısa ardışık tekrar” (STR) lokusunda genotiplerini belirledi. Her erkeği, Avrupa’da farklı dağılımlara sahip olduğu bilinen haplogruplardan en olası olanına atadılar.
Araştırmacılar genotiplerin dağılımını Norveç, İsveç, Danimarka, İzlanda ve İrlanda’dan gelen 412 erkekte bulunanlarla karşılaştırdılar. Bu, Viking popülasyon kurucularının kaynak popülasyonunu yeniden oluşturmalarına olanak sağladı.
İleri analizler, Faroe örneklerinin yelpazesinin daha geniş bir alandanı kapsayan İskandinavya’daki genotip yelpazesine benzediğini, İzlanda’daki genotiplerin ise belirgin biçimde farklı olduğunu gösterdi.
Yazarlar ayrıca kısa ardışık tekrar dizileri içindeki tek nükleotid polimorfizmlerinin çeşitliliğini analiz etmek için “Modal Haplotip Mutasyonel Mesafe” adı verilen güçlü ve yenilikçi bir genetik yöntem geliştirdiler. Bu, onların kurucu etkisi olarak adlandırılan bir durum aracılığıyla az sayıda insan tarafından tarihi kolonizasyon sırasında çeşitliliğin rastgele kaybının izlerini ortaya çıkarmalarına olanak sağladı. Bu durum, günümüz Faroe ve İzlanda erkek popülasyonlarının genetik yapısında bulunmaya devam ediyor.
Tillquist, “Bilim insanları uzun zamandır Faroe Adaları ve İzlanda’nın benzer İskandinav halkları tarafından kurulduğunu varsayıyordu. Ancak bizim yeni analizimiz bu adaların İskandinavya’daki farklı gen havuzlarından gelen erkekler tarafından kurulduğunu gösterdi.” diyor.
“İskandinav kökenli farklı bir grup Faroe Adaları’nda yerleşirken, genetik olarak daha farklı bir Viking grubu İzlanda’yı kolonileştirdi. Günümüze kadar devam eden farklı genetik imzalara sahipler.”
“Coğrafi yakınlıklarına rağmen, bu iki popülasyon arasında daha sonra herhangi bir melezleşme olmamış gibi görünüyor. Sonuçlarımız, Vikinglerin Kuzey Atlantik’e yayılmasının daha önce düşünülenden daha karmaşık olduğunu gösteriyor.”
“Bu uzak adalara yelken açan her yelkenli yalnızca Vikingleri değil, aynı zamanda farklı genetik mirasları da taşıyordu. Artık bu ayrı zafer ve yerleşim yolculuklarını izleyebiliyor ve tarih kitaplarında anlatılandan daha ayrıntılı bir Viking keşif hikayesini ortaya çıkarabiliyoruz.”
Makale: Mann, A. E., Magnussen, E., & Tillquist, C. R. (2024).
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >