Rotadiscus grandis 518 milyon yıl önce Kambriyen döneminde yaşadı. C: Holly Sullivan

Rotadiscus grandisadı verilen soyu tükenmiş bir omurgasız canlıya ait fosiller üzerinde yapılan yeni bir analiz, bu türün hayvanların yaşam ağacına yerleştirilmesine yardımcı oldu ve yaşayan türlerin bazı özelliklerinin tek bir ortak atadan kaynaklanmak yerine nasıl bağımsız olarak evrimleşmiş olabileceğini ortaya koydu.

Yarım milyar yıl önce, sıra dışı görünümlü bir hayvan deniz tabanında sürünerek ilerliyor ve yol boyunca yiyecek parçacıklarını toplamak için dokunaçlarını kullanıyordu.

Rotadiscus grandis olarak bilinen bu hayvan, bugün gördüğümüz birçok büyük hayvan grubunun ortaya çıkmasına neden olduğu düşünülen bir evrimsel faaliyet patlamasının yaşandığı Kambriyen döneminde yaşadı.

Rotadiscus’un kalıntıları ilk olarak 30 yıl önce keşfedildi, ancak eksik örnekler evrimsel önemlerini belirlemeyi zorlaştırdı.

Current Biology’de yayımlanan yeni bir çalışma, Çin’in Yunnan Eyaletindeki Chengjiang biyotasından nadir bulunan, olağanüstü korunmuş fosillerin ortaya çıkarılmasının ardından Rotadiscus grandis’i çok daha ayrıntılı bir şekilde tanımlıyor. 518 milyon yıllık fosiller, büyük hayvan gruplarının ilk üyelerinin evrimine yeni bir ışık tutuyor.

Bir Rotadiscus grandis fosili (solda) ve yorumlanmış bir çizim (sağda). C: Li et al. 2023.

Müzede baş araştırmacı ve çalışmanın baş yazarı olan Dr. Imran Rahman şunları söylüyor: “Rotadiscus bugün canlı olarak gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyor. Bu yüzden bu tür garip harikaları çok büyüleyici buluyorum.”

“Büyük hayvan gruplarının ortak atasında bulunduğunu varsaydığımız bazı özelliklerin, örneğin post-anal (anüsün arkasında yer alan) kuyruk gibi, aslında bağımsız olarak evrimleştiğini gördük. Kambriyen fosilleri bu tür süreçlerin anlaşılmasında temel öneme sahip.”

Rotadiscus’u Tanımlamak Niye Zor Oldu?

Yarım milyar yıldan daha uzun bir süre önce, Kambriyen dönemi, inanılmaz bir yaşam çeşitliliğine yol açan olağanüstü bir evrim patlamasına sahne oldu. Omurgalıların ait olduğu kordalılar da dahil olmak üzere, günümüzde yaşayan birçok büyük hayvan grubunun ilk üyeleri bu dönemde ortaya çıktı.

Bu döneme ait birçok hayvan, bugün görülenlerden çok farklı görünen benzersiz anatomilere sahipti. Ancak fosil kayıtlarının düzensizliği, bu türlerin ne olduğunu ya da yaşam ağacının neresinde yer aldıklarını çözmeyi paleontologlar için zorlaştırıyor.

Geçmişte Rotadiscus ve en yakın fosil akrabaları, deniz hıyarları ve denizanaları da dahil olmak üzere bir dizi farklı gruba yerleştirilmişti. Ancak Chengjiang’daki yeni Rotadiscus fosilleri bu durumun açıklığa kavuşmasına yardımcı oluyor.

Chengjiang biyotası, olağanüstü korunmuş Kambriyen fosilleriyle ünlü. Bunun muhtemel nedeni, bu hayvanların henüz hayattayken bir çamur akıntısı tarafından çok hızlı bir şekilde gömülmeleri ve bakteriler tarafından çürümelerinin ve diğer hayvanlar tarafından parçalanmalarının engellenmesi.

Yeni Rotadiscus fosilleri de bir istisna değil, çünkü olağanüstü korunmuş olmaları, dokunaçlardaki olası sinir izleri ve yeni bir çift spiral yapı gibi daha önce gözlemlenenden daha ayrıntılı yapıları ortaya çıkardı.

Imran, “Rotadiscus’un ne tür bir hayvan olduğundan emin değildik ve bu da onu yaşamın çeşitliliğini anlamak için bir araç olarak kullanmayı zorlaştırıyordu.” diyor.

“Dolayısıyla bu makaledeki ana hedefimiz Rotadiscus’un ne olduğunu bulmak ve ardından evrimsel önemini ortaya çıkarmaktı.”

Rotadiscus’un, denizyıldızı ve meşe palamudu solucanlarını içeren bir grup olan ambulacrarians’ın çok erken bir üyesi olduğuna inanılıyor. C: Li et al. 2023.

Bu Rotadiscus Fosilleri Neden Önemli?

Chengjiang biyotasındaki Rotadiscus örneklerinin olağanüstü korunması, bilim insanlarının hayvanın evrimsel önemini belirlemeye yardımcı olacak yeni özellikler tanımlayabileceği anlamına geliyordu.

Araştırmacılar, yaklaşık 60 farklı soyu tükenmiş ve nesli devam eden hayvan grubundan 330 özelliği analiz ederek bir bağlantıya işaret edebilecek benzerlikler aradı. Rotadiscus’un, meşe palamudu solucanlarını ve denizyıldızı ve deniz kestanesi gibi ekinodermleri içeren ambulakraryanlar adı verilen bir hayvan grubunun çok erken bir üyesi olduğu belirlendi.

Rotadiscus ve diğer fosilleri içeren yeni evrim ağacı, araştırmacıların başlıca hayvan özelliklerinin evrimini yeniden yapılandırmasına yardımcı oldu. Özellikle önemli olan bir özellik, anüsün arkasına doğru uzanan bir kuyruğun varlığıydı.

Bilim insanları başlangıçta tüm balıkların ve meşe palamudu solucanlarının ortak atasında anüsün arkasında yer alan bir kuyruk bulunduğuna inanıyordu. Ancak Rotadiscus’ta kuyruk anüsün arkasında bulunmadığından, bu özelliğin bu farklı gruplar içinde bağımsız olarak evrimleşmiş olabileceği düşünülüyor.

Bu süreç, aynı özelliğin genellikle benzer çevresel veya ekolojik baskılara yanıt olarak birden çok kez ayrı ayrı evrimleştiği yakınsak evrim olarak bilinir.

Imran, “Analizimiz sayesinde Rotadiscus ve akrabalarıyla ilgili evrimsel bir boşluğu doldurabiliriz.” diyor. “Bu önemli çünkü paleontologların amaçlarından biri de yaşam ağacını ve canlıların birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu anlamaya çalışmaktır.”

“Ama aynı zamanda heyecan verici çünkü insanları da içeren diğer büyük hayvan gruplarının evrimini daha iyi anlamamızı sağlıyor. Bu aynı zamanda fosillerin kritik öneminin pekiştirilmesine de yardımcı oluyor, çünkü bu analizde yaptığımız tahminler yalnızca yaşayan hayvanlara dayanarak yapılamazdı.”

“Ancak bu akıl almaz, tuhaf harikaları evrim ağaçlarımıza dahil ederek büyük hayvan gruplarının kökenini ve erken evrimini daha iyi anlamaya başlayabiliriz.”

Natural History Museum. 12 Mayıs 2023.

Makale: Li, Y., Dunn, F. S., Murdock, D. J., Guo, J., Rahman, I. A., & Cong, P. (2023).

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >