Blog
İnsanlar Hala Vahşi Mi?
İnsanlar Hala Vahşi Mi?
Bu Mart ayının 3’ünde Dünya Yabani Hayat Günüydü ve bu beni bazı şeyleri düşünmeye itti: İnsanlar, yani bizler hala yabani miyiz? Peki değilsek ne zaman öncüllerimiz bu yabani hayatı bırakıp diğer bir anlamda evcillleşmiş oldu. Veya çevresindeki kullandığı aletleri, ateşi veya hayvanları ne zaman evcilleştirdi? İnsanın evrimsel geçmişindeki evcilleştirme dönüşümleri ne zaman gerçekleşti?
Alet Kullanımı
Alet kullanımı denildiğinde aklıma ilk gelen şey “aletlerin üretimi ve kullanımı” oluyor. Bununla alakalı daha önce bir haber çevirmiştik: “Evrim Ağacımızdaki İlk Kasaplar”. Bu haberde 3,3 milyon yıldan başlatılan alet kullanımı çeşitli hominin türlerindeki gelişimini tartışmıştık. Ayrıca bizler biliyoruz ki insan dışı primatlarda örneğin şempanzeler ve kapuçin maymunlarda alet kullanımına dair izler bulunuyor. Vahşi denilebilecek bu canlılarda alet kullanıyorsa öncüllerimiz alet kullanırken vahşi olduklarını düşünebiliriz. Bir başka deyişle öncüllerimizin alet kullanıyor olması onların kendi içlerinde vahşi olmadığını kanıtlamıyor.
Alet yapımı hakkında neler biliniyor? Şunu biliyoruz ki şempanzeler Plio-Pleistosen dönemindeki insanlar gibi kasıtlı olarak karmaşık taş aletlerini yapmıyorlar. Fakat birçok video ve benzeri haberde de görüldüğü gibi termitleri avlamak için ağaç dallarını tıpkı bir mızrak (uzun dal parçalarını ıslatıp termit yuvalarına daldırıp yapışan termitleri yerler) gibi kullanırlar. Eğer şempanzelerin yaşam tarzını vahşi olarak nitelendirirsek o zaman eski insanlarında daha basit taş aletlerini üretirken tıpkı şempanzeler gibi vahşi olabilirler.
Barınak Yapımı
Soğuktan kaçınma kabiliyetmiz hakkında neler biliyoruz? Soğuklardan veya yabani hayvanlardan korunmak için yapılan barınakların sosyal ortamımızı ne kadar etkilediğini düşünelim? En eski barınak izleri Fransa’da bulunmuş ve yaklaşık 400.000 yıllıktır. Bu barınak yapma bizi evcilleştiren şey olabilir mi? Bunu söylemek için çok mu erken?
Birçok hayvan kendileri için ufak barınaklar yaparlar; mesela kunduzlar barajlar yaparlar ve içlerinde yaşarlar; eklembacaklılar, kuşlar, kemirgenler, balıklar, primatlar ve diğer canlılar yuva yaparlar. Hatta ufak tırtıllar bile yaprakları bir nevi barınak gibi kullanırlar. Bunları bildikten sonra barınak yapmanın bizi vahşi olmaktan sıyırdığını düşünmek biraz yanlış gibi duruyor ve de aradığımız cevabın bu olmadığını düşündürtüyor.
Dekorasyon
En az 100.000 yıl önce Homininler kişisel süslemeler için çevrelerindeki kaynakları değerlendirmeye başladı. Bu bazı durumlarda insan davranışları açısından eş bulmak veya eş seçerken rakiplerine karşı bir mesaj olarak kullanılabilir. Süslemenin bu işlevinin yok saymak mantıksız olur. Peki vahşi hayvanlar nasıl davranıyor? Sarah Berke ve arkadaşları yaptıkları çalışmalar süslemenin birçok yabani hayvanda da var olduğunu ortaya koyuyor. Birçoğu kendilerini avcılardan, patojenlerden veya parazitlerden korumak veya durumlarını bildirmek için süslüyor. Rakipleri (eş seçilimi) bir avantaj sağlamak için süs eşyalarının kullanımı da bilinen bir gerçektir. Örneğin tırtıl türü olan Uraba Lugens eski dökülmüş kafalarından yapılmış koruyucu bir şapka giyer. Majoidea yengeçleri, dekoratif kamuflaj ve diğer yırtıcı hayvanlara karşı bu süsleme davranışını sergilerler. Bazı böcek larvaları korunmak için dışkıya bürünür veya kıllı vücut şekline girerler.
Yani homininler adaptif olmayan sebeplerle kendilerini süsleyen tek hayvan türü müdür? Bunu iyi düşünmek lazım çünkü insanların en yakın akrabalarından biri olan şempanzeler bile kulaklarına ağaç dallarından süsler yapıp takıyor ve bu da süslenmenin insana özgü, benzersiz bir davranış olmaktan çıkarıyor.
Ateş
İnsanlar ateşle benzersiz bir ilişki içerisindedir. Kesin kanıtlar insanların en az 800.000 yıl önce ateşi kontrol altına aldığını ve daha eski zamanlarda da ateşin kullanımına dair (1 milyon yıl) izler olduğunu gösteriyor. Ateşin düzenli kullanımının izleri ise bizleri 500.000 yıl öncesine götürüyor. Homininler kesinlikle yırtıcılardan korunmak, ışık, sıcaklık kazanımını için ateşi kullandılar. Antropologlar, ateşin kontrol altına alınmasıyla kültürel, vücut şeklinde ve insan bedenindeki fonksiyonu dahil olmak üzere birçok önemli evrimsel sonuçlara yol açtıklarını düşünüyorlar. Elbette insan davranışlarındaki ve fiziğinde birçok değişim ateşin yemekleri pişirmelerindeki kullanımı ile olmuştur. Zamanla ateşin pişirme amacıyla kullanımı ile bağırsak küçülmüş ve beyinde büyüme yönündeki gelişmeler meydana gelmiştir. Ayrıca araştırmalar ışık olarak kullanımının uyku-uyanıklık kalıplarını ve dolasıyla homininlerde hormonal birçok değişiklik olduğunu gösteriyor.
Ateşin kontrolü, homininleri vahşi hayvanlardan ayıran şey midir? Yaklaşık bir milyon yıllık kazı alanlarında çıkan yanmış kemikler ve bitkiler evcilleşmiş homininlerin varlığına bir işaret midir? Bilim insanları, bitki ve hayvanların evcilleştirilmesindeki süreçte yapay seçilime vurgu yaparlar; bitkilerin melezlenmesi, hayvanların çiftleştirilmesi ve ayrıştırılması gibi. Homininler tarafından yapılan düzenli, kontrollü ateşin kullanımı evrimsel sonuçlar doğurur; Bu davranışlar, homininler tarafından homininlere yapay bir seçilimin uygulanması mıdır? Bir diğer deyişle istem dışı ve popülasyonu kaçınılmaz olarak değiştiren bir değişim beklentisi midir?
Ne düşünüyorsunuz, insanlar hala vahşi mi?
Kaynak-www.evremsilantropoloji.org
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >