Arkeologlar tarafından çok az araştırılmış bir bölge olan Sahra’ Çölü’nün batısında, binlerce yıl öncesine dayanan yüzlerce taş yapı keşfedildi.

Arkeologlar, “Batı Sahra’nın Arkeolojisi: Alan Çalışmalarının Bir Sentezi” adlı kitapta şöyle diyor: “Yapılar her boyutta ve şekilde karşımıza çıkıyor ve arkeologlar çoğu zaman ne için kullanıldıklarından veya ne zaman yapıldıklarından emin değiller.”

Kıyı şeridinin çoğu da dahil olmak üzere Batı Sahra topraklarının yaklaşık %75’i Fas, %25’i Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti tarafından kontrol ediliyor. 1991 yılından önce bu iki hükümet savaş halindeydi.

Arkeologlar, 2002-2009 yılları arasında, Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen Batı Sahra kısmında yüzey araştırması ve küçük bir kazı yaparak sahada çalıştılar. Ayrıca Google Earth’te uydu görüntülerini incelediler.

Doğu Anglia Üniversitesi’nde kıdemli bir öğretim görevlisi olan Joanne Clarke ve bağımsız araştırmacı Nick Brooks, “Bugüne kadarki çatışmalı geçmişi nedeniyle, Batı Sahra’daki ayrıntılı arkeolojik ve paleoekonomik araştırma son derece sınırlı kalmıştı.” diyor.

Clarke ve Brooks, “Batı Sahra arkeolojik haritası, özellikle Atlantik kıyılarından uzak olan kısmı, daha geniş uluslararası arkeolojik araştırma topluluğu söz konusu olduğunda, kelimenin tam anlamıyla ve mecazi olarak neredeyse bomboş.”

“Bölgede yaşayan insanlar taş yapıları biliyorlar ve daha önce İspanyol araştırmacılar tarafından Batı Sahra’daki kaya sanatı üzerine bazı çalışmalar yapıldı.”

Gizemli yapılar

Taş yapılar çok çeşitli şekillerde tasarlanmış. Bazıları hilal şeklinde, bazıları daire şeklinde, bazıları düz çizgi şeklinde, bazıları platform gibi görünen dikdörtgen şeklinde; bazı yapılar ise kayalardan oluşan bir yığın şeklinde. Ve bazı yapılar bu tasarımların bir birleşiminden oluşuyor. Örneğin, bir yapı, yaklaşık 630 metre uzunluğunda bir kompleks oluşturan, düz çizgiler, taş daireler, bir platform ve kaya yığınlarının bir karışımına sahip.

Arkeologlar birçok yapının amacından emin olmasalar da, bazı yapıların mezarların yerini işaret ettiğini söylüyor. Bu yapılar üzerinde çok az kazı yapıldı ve arkeologlar bir radyokarbon yöntemi kullanılarak tarihlendirilebilecek az sayıda eser bulabildiler. Kazı yapılan az sayıda alan arasında, yaklaşık 1.500 yıl öncesine dayanan insan mezarları içeren iki “tümülüs” bulunuyor.

Araştırmalar, Batı Sahra’nın bir zamanlar bugün olduğundan daha fazla hayvansal yaşam barındırabilen, daha ıslak bir yer olduğunu gösteriyor. Arkeologlar, sığır, zürafa, Afrika antilopu ve Berberi koyunlarının betimleyen kaya sanatını belgelerken, çevre araştırmacıları ise binlerce yıl önce kurumuş olan göller ve diğer su kaynakları için kanıtlar buldu.

Güvenlik problemleri

Clarke ve Brooks şu anda bölgedeki güvenlik sorunlarının, saha çalışmasının durduğu anlamına geldiğini söyledi. Terörist grup El-Kaide, Batı Sahra yakınlarındaki çöl bölgelerinde faaliyet gösteriyor ve 2013’te Batı Sahra sınırının hemen karşısındaki Cezayir’deki Tindouf’da bir mülteci kampında iki İspanyol yardım işçisini kaçırdılar.

Sahra halkı ve Sahra Arap Demokrat Cumhuriyeti terörist gruba şiddetle karşı çıkarken, yetkililerin taş yapıların bulunduğu geniş çöl alanlarını etkin bir şekilde devriye gezmesi oldukça zor. Bu, arkeologların şu anda orada güvenle çalışamayacağı anlamına geliyor. Bölgedeki terörist ve aşırılık yanlısı grupların ortaya çıkardığı güvenlik riskleri, arkeologların şu anda Kuzey Afrika’nın çoğunda çalışamayacağı anlamına geldiğinden, bu sorun Batı Sahra’ya özgü değil.

Live Science. 4 Şubat 2018.

www.arkeofili.com