Blog
Genital Herpes Virüsünü Bize Bulaştıran Hominin Bulundu
Genital Herpes Virüsünü Bize Bulaştıran Hominin Bulundu
Günümüzde sık görülen genital herpes virüsü, yaklaşık 1,5 milyon yıl önce Homo erectus atalarımızla karşılaşan Paranthropus boisei yüzünden oldu.
Paranthropus boisei kafatası. F: Louise Walsh
Atalarımız, “modern insan” olmadan çok daha önce Herpes virüsüne yakalanmıştı. Söz konusu enfeksiyon bugün oldukça yaygın; Dünya Sağlık Örgütü, 50 yaşın altındaki yetişkinlerin üçte ikisinin ağız çevresinde herpes virüsü olduğunu tahmin ediyor. Altı kişiden birinde ise genital herpes var.
Ancak, türümüzün erken üyeleri ile daha uzak bir primat akrabamız arasındaki bir karşılaşma yaşanmasaydı, insanlar genital herpes virüsünden kaçınmış olabilirdi. (Hangi Türler İnsan Olarak Sınıflandırılmalı Bilmiyoruz)
Virolog ve antropologlardan oluşan bir ekibin keşfine göre, bugün görülen genital herpes için, iri çeneli ve büyük dişli Paranthropus boisei’yi suçlayabiliriz. Ekibin istatistiksel, coğrafi ve fosil kanıtlarına dayanarak yaptığı çalışma, Virüs Evrimi dergisinde yayımlandı.
Herpes virüsünün birçok türü var
Herpes virüsü çok eski olduğu gibi aynı zamanda 100’den fazla olmak üzere çok çeşitli türü var. Bunlardan özellikle sekiz tür, düzenli olarak insanlara bulaşarak, su çiçeği ve mononükleoz gibi hastalıklara neden oluyor.
Genel olarak Herpes olarak adlandırdığımız şey; iki çeşit iyileştirilemeyen tür olan Herpes Simpleks Virüsü, yani HSV-1 ve HSV-2. Ağızdaki uçuklar her zaman HSV-1’den kaynaklanır. HSV-2 ise genellikle cinsel yolla bulaşır. (Oral seks popülaritesindeki artışa bağlanan HSV-1 genital enfeksiyonlarındaki artışlar, bu farkı karıştırıyor.)
Bugün, en yakın akrabalarımız goriller ve şempanzelerde de herpes virüsüne rastlanıyor. Cambridge Üniversitesi’nden virüs uzmanı Charlotte Houldcroft, “Diğer her primat türü yalnızca bir tür Herpes Simpleks virüsü taşıyor.” diyor. Houldcroft ve ekibi, bu farkın nedenini, uzun zaman önce iki primatın buluşması (Homo erectus ve Paranthropus bosei) olarak açıklıyor.
Bilim insanları daha önce herpes genomunu analiz etmiş ve bir viral soy ağacı yaratmıştı. Ağız çevresinde görülen Herpes (HSV-1), insanlar ve şempanzelerin birbirinden ayrıldığı 6 milyon yıl öncesinden beri vardı. Araştırmacılar, cinsel yolla bulaşan HSV-2’nin, şempanzelerin atalarından insan soyuna 1.4 milyon yıl önce geçmiş olması gerektiğini de keşfetti.
Houldcroft ve ekip arkadaşları, primat türlerini muhtemel aktarım ile ilişkilendirmek için, Bayes ağı adı verilen istatistiksel bir model kullandı. Araştırmacılar, tarihöncesi 30 tür içinden olağan şüphelileri birkaç taneye kadar indirdi. İlk hasta, bir insan atası ile paleontolojik zaman ve coğrafi mekan olarak aynı yeri paylaşmak zorundaydı. (Tarih Öncesi İnsan Türlerinin En Gerçekçi 8 Canlandırması)
Houldcroft, “Neredeyse bir cinayet gizemi gibiydi: Kimin motivasyonu ve fırsatı vardı? Kim doğru zamanda doğru yerdeydi?” Modelin olası senaryosuna göre, Paranthropus boisei bu virüsü Homo erectus adı verilen bir insan atasına bulaştırmıştı.
Joel Wertheim, “Araştırmacılar bir tarih yazıyor.” diyor. Kaliforniya Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıkları araştıran evrimsel biyolog Joel Wertheim, 2014’teki herpes genom analizini yapan ekibin bir parçasıydı ve bu yeni çalışmada yer almadı.
Wertheim, “İstediğiniz gibi ilginç teoriler üretebilirsiniz, çünkü hiçbir zaman emin olamayız.” diyor fakat gerçek cevabın şiddet olduğuna inandığını söylüyor. Belki de atamız, Paranthropus boisei’yi öldürüp yemişti. Belki Homo erectus, Paranthropus boisei’nin cesedi üzerinden leşçilik yapmıştı. Belki de bu iki birey arasında bir kavga gerçekleşmişti.
Wertheim, “Şiddetli bir kavga, öldürüp yeme işlemleri gibi şiddet içeren uygulamalar esnasında virüsün geçmiş olabileceği fikri, modern şempanze virüslerinin insanlara geçtiği şekle çok benzer.” Wertheim’e göre, şempanze cesetlerini kesip biçen insanlar, HIV zincirine ilk maruz kalanlardı.
Homo erectus canlandırması.
Cevapsız sorular
Smithsonian İnsan Kökenleri Programı’ndan paleoantropolog Rick Potts, bu senaryonun olası olduğunu söylüyor. Potts, kanıtların, türlerin 2 milyon ila 1,5 milyon yıl önce buluştuğunu gösterdiğini söylüyor. Arkeologlar, Homo erectus tarafından yapılan aletlerle, Paranthropus boisei fosillerini aynı doğal ortamda bulmuştu.
Ancak Potts, Homo erectus’un HSV-2 virüsünü, Paranthropus gibi bir homininden kapmış olmak zorunda olmadığını düşünüyor: “Eğer Paranthropus boisei bu virüsü şempanze atalarından aldıysa, aynı şey neden Homo erectus için de geçerli olmasın?”
Bu çalışmanın cevaplayamadığı başka sorular da var. Örneğin HSV-2, Homo cinsine geçmeden önce Paranthropus boisei’de kuluçkalandıysa, neden genital dokuları tercih ediyor? Houldcroft, “Bu, virologların hala cevap vermeye çalıştığı bir şey.” diyor. (Homo erectus’un Bizim Gibi Yürüyebildiği Ortaya Çıktı)
Primat virüsleri hala evrilmeye devam ediyor. Wertheim, “Virüsler sürekli olarak diğer türlerden, özellikle de şempanzelerden insanlara geçmeye devam edecek. Bu eski patojenlerin nereden geldiğini ve insanların bu zincirin içine nasıl girdiklerini anlamak, gelecekte yaşanabilecek salgın hastalıkların ortaya çıkacağı yerleri anlamamıza yardımcı olabilir.”
Washington Post. 2 Ekim 2017.
Makale: Houldcroft, C. J., Soundararajan, K., & Underdown, S. Network analysis of the hominin origin of Herpes Simplex virus 2 from fossil data. Virus Evolution.
Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >