Dünyanın en eski yerleşim yerleri arasında bulunan Harran Örenyeri’ndeki kazılarda bin 250 yıl önce yapıldığı tahmin edilen hamam, tuvalet ve büyük kanalizasyon yapısı tespit edildi. Milattan önce 6 binli yıllardan günümüze kadar kesintisiz yerleşim yeri olma özelliğine sahip ve bir dönem Asur ve Emeviler’e başkentlik yapan Harran Örenyeri’ndeki kazılar sürüyor.

Geçen yılki çalışmalar sırasında izlerine rastlanan ve bu yıl bir kısmı gün yüzüne çıkarılan hamamda tek kişinin yıkanabileceği bölümler bulundu. Kazı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yılki kazılarda Roma ve Yunan mimarilerinden farklı yapılmış hamam ve tuvalet yapılarının tespit edildiğini söyledi. Hamamda bulunan 7 ayrı tek kişilik yıkanma yerinin Harran’a ünik özelliği kazandırdığını belirten Önal, şöyle konuştu: “Bu hamamda ilginç mimari özelliklere de rastladık. Örneğin, burada hamamın bir bölümü 7 küçük hücreye bölünmüş. Yani kişiye özel olarak bölümlenmiş. Hamamın kurnasıyla, sıcak su künkleriyle (Pişmiş topraktan imal edilen dairesel kesitli su borusu)? kişiye özel hücrelendiğini görüyoruz. Bu hücreleri Yunan, Roma ve Osmanlı hamamlarında görmüyoruz. Bu da Harran’da hamam mimarisinin ne kadar geliştiğini gösteriyor.”

Hamamdaki duvarda bulunan freskin Emevi veya Abbasi döneminde yapılmış olabileceğini vurgulayan Önal, hamamın Eyyübiler döneminde de kullanıldığını kaydetti.

Tek kişilik tuvalet ve kanalizasyon sistemi 
Önal, hamamın yan kısmında Yunan ve Roma mimarisinde latrina denen tuvaletlerin aksine, erken İslam dönemi Ortaçağ’da tekli kişiye özel tuvaletler tespit edildiğini söyledi. Söz konusu tuvaletlerden birini ortaya çıkardıklarını belirten Önal, çalışmalar sırasında yan yana 4 tuvalet tespit ettiklerini ifade etti. Tuvaletlerin içerisinde kanallar ile su haznesi bölümlerinin de yer aldığını dile getiren Önal, şöyle konuştu:

“Burada bir hela meydana çıkardık. Onun içerisinde kanallar ve bir su haznesi yani temizlikle taharetle, suyla ilgili unsurlar yer alıyor. Hamamlar gibi bu helalar da kişiye özel yapılmış. Başka helaların olduğunu da tespit ettik.” Tuvaletlerin alt kısmında, 150 santimetre genişliğinde, 1,70 metre yüksekliğinde kanalizasyona rastladıklarını vurgulayan Önal, “Kanalizasyonun bu kadar büyük ebatlı olmasını şehrin yağmur ve atık sularının tahliyesinde kullanıldığı şeklinde yorumladık” dedi.

Prof. Dr. Önal, daha önceki tahminlerinin aksine, burada ortaya çıkan hamamın bin 400 yıllık değil, bin 250 yıllık olduğunu sözlerine ekledi.-27.10.2015 Sabah-arkeolojihaber.com