Blog

Mevcut sarsenlerin ikisi hariç hepsinin belirli bir kökene dayandığı tespit edildi. C: Unsplash

Her biri yaklaşık 25 ton ağırlığında olan Stonehenge’in dev sarsen taşları, bundan yaklaşık 5.000 yıl önce yani anıt inşa edileceği zaman uzak mesafelerden şu anda bulundukları konuma taşınmış olabilir.

Günümüze kadar bu muazzam monolitlerin çoğunun Stonehenge’in bulunduğu yerden yaklaşık 25 kilometre uzaklıkta, West Woods’tan getirildiği biliniyordu. Ancak, son araştırmalar, Doğu Sussex’te bulunan ve şaşırtıcı bir biçimde 123 kilometre gibi uzak bir mesafeden geldiği tespit edilen sarsen taşı parçalarını da ortaya çıkardı. Bu durum taşların taşınması ve Stonehenge’in yapımı hakkında daha geniş çapta bilgiler edinmemize fayda sağlayacak ipuçlarını barındırıyor.

Peki bu anıtın yapı taşlarından olan sarsenler nedir? İngiltere’nin güneyinde bulunan çıplak kireç tepelerinde bulunan silisleşmiş kumtaşı kaya parçalarına “sarsen” deniyor. Bunlar, Stonehenge’in en sembolik yapılarının birkaçını oluşturan yapı taşları. Sarsenlerin oluşturduğu yapılar arasında Trilithon Horseshoe, Sarsen Çemberi ve Station Stone Dikdörtgeni bulunuyor.

Stonehenge anıtının iç çemberini oluşturan daha küçük (ancak yine büyükçe bir yer kaplayan) ‘mavi taşların’ Galler’deki Preseli Tepeleri’nden geldiği uzun zamandır biliniyor. Ancak yapıda bulunan sarsenlerin kökenleri 2020 yılına kadar doğrulanamadı. 2020 yılına gelindiğinde ise yapıda bulunan dev kayalardan ikisinin dışında kalanların kimyasal bileşimi West Woods’ta bulunan kaynak malzemeyle eşleştirildi. Yapıda bulunan sarsenlerden yalnızca “Stone 26” ve “Stone 160” olarak bilinen iki anormal sarsenin izi henüz bulunamadı.

Bu devasa taşların kökeni hakkında daha fazla bilgi edinmek için yapılan yeni bir çalışmanın yazarları 2008 yılında Stonehenge’deki kazı çukurlarından çıkarılan 54 sarsen örneğinin kimyasal bileşimini analiz etti. Analiz süresince X-ışını floresan spektrometresi (pXRF) ve indüktif eşleşmiş plazma kütle spektrometresi (ICP-MS) gibi teknikler kullanan araştırmacılar, analiz ettikleri parçaların hiçbirinin West Woods sarsenleriyle tam olarak eşleşmediğini keşfetti. Ancak, bulgularını güney İngiltere’deki sarsen alanlarından elde edilen verilerle karşılaştıran çalışmanın yazarları ellerindeki örneklerin 15’ini belirli konumlarla ilişkilendirebildi.

Araştırmacılar taşların geldiği yerler ile ilgili olarak, “Sarsen taşlarının on biri muhtemelen Marlborough Downs’daki (Stonehenge’in 25-33 km kuzeyi) Monkton Down, Totterdown Wood ve West Woods’tan gelmiş. Üç parça ise muhtemelen Bramdean, Hampshire’dan (Stonehenge’in 51 km güneydoğusunda) ve bir parça da Stoney Wish, East Sussex’ten (123 km güneydoğuda) gelmiş olmalı.” diyor.

Sonuçlar incelenen parçaların anıtın ana hatlarını oluşturan West Woods sarsenlerinin işlenmesi sırasında üretilmediğini gösteriyor. Yani taşlar farklı bir kaynaktan getirilmiş. Ancak, bu parçaların “Stone 26” veya “Stone 160″ın dış yüzeylerinden çıkarılan malzeme ile eşleşip eşleşmeyeceği ise net değil. Üstelik incelenen taş parçalarının bulunduğu kalıntıların önceden Stonehenge’de yer alan ancak daha sonra kaldırılan veya sökülen diğer sarsen taşlarına ait olabileceği ihtimali de gündemde.

Çalışmanın yazarları, “Bu aşamada, Stonehenge’de bu kadar farklı kaynaklardan gelen sarsen taşının bulunmasının nedenleri hakkında sadece tahminde bulunabiliriz” diyor. Öyle ki, taşların tarihi ile ilgili yapılan birçok tahmin arasında bu parçaların bir zamanlar ünlü simgesel yapının inşasında kullanılan çekiç taşlarının parçaları olabileceği varsayımı da yer alıyor. Yine bir alternatif olarak, bu yabancı taşların tören amacıyla bölgeye getirilen küçük kayaların bir parçası da olabileceği fikri de öne çıkıyor. Ancak tahminleri doğrulayan bulgular hala kesin olarak elde edilmiş değil.

IFL Science. 29 Ocak 2024.

Makale: Ciborowski, T. J. R., Nash, D. J., Darvill, T., Chan, B., Pearson, M. P., Pullen, R., … & Anderson-Whymark, H. (2024).

Bu yazı hakkında yorum bulunamamıştır. İlk yorumu siz ekleyebilirsiniz >